برای آنکه تصویر واقعی از پارچه های هوشمند داشته باشید، تصور کنید فردا صبح که از خواب بیدار شدید، به محض پوشیدن لباستان، کلینیک پزشکی کنترل سلامتی شما با شما تماس می گیرد.

“سلام، لطفا امروز آرامش بیشتری داشته باشید و آب بیشتری بنوشید، فاکتورهای ارسالی از جانب لباس شما امکان بالارفتن فشارخونتان را پیش بینی کرده اند…”

این سناریو آینده لباس های تهیه شده با پارچه های هوشمند است. نسل جدید پارچه هایی که علاوه بر زیبایی و راحتی، کاربردهای اعجاب انگیزی نیز دارند. به زودی لباس هایی که از این پارچه های هوشمند ساخته می شوند سلامتی یک فرد را ردیابی می کنند و در مراقبت های پزشکی کمک شایانی خواهند کرد. به گفته محققان، روزی خواهد آمد که لباس ها را فقط به خاطر شکلشان انتخاب نخواهید کرد بلکه بیشتر به خاطر کاری که برای شما انجام می دهند آنها را انتخاب می کنید. پارچه هایی که انرژی را ذخیره می کنند و امکان کنترل درجه حرارت را در شرایط آب و هوایی بسیار سرد یا بسیار گرم به فرد می دهند. روتختی هایی که دمای لازم را ایجاد می کنند و چرخه خواب ما را ردیابی می کنند. کمپانی نایک کفش کتانی را ثبت کرده است که به کمک یک ردیاب فعالیت داخلی اطلاعات را در اختیار یک اپلیکیشن موبایل قرار می دهد و سلامتی و موقعیت شما را کنترل می کند.

پارچه هوشمند چیست؟

پارچه های الکترونیک یا پارچه های هوشمند، به پارچه هایی گفته می شود که قطعات دیجیتالی از باطری و چراغ های ریز گرفته تا کامپیوتر های بسیار کوچک را در درون خود جای داده اند. این نوع پارچه ها ویژگی های جدیدی را ارائه می کنند که به نوبه خود انقلابی در صنعت پوشاک به حساب می آیند. از این ویژگی های خاص می توان به امکان بر قراری ارتباط و  انتقال داده ها اشاره کرد.

پارچه هوشمند در حالت کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

  1. پارچه هایی که با هدف زیبایی و فانتزی تولید می شوند. بعضی از این پارچه ها رنگشان عوض می شوند. برخی از این پارچه ها انرژی هایی مثل ارتعاشات، صدا و گرما را تشخیص داده و به این نوع ورودی ها واکنش نشان دهند.
  2. پارچه هایی که جنبه ی کاربردی دارند. برای مصارف ویژه و خاصی مانند مصارف پزشکی و ورزشی و ایمنی تولید می شوند.

کاربردهای پارچه های هوشمند

پارچه های هوشمند از باندهای پزشکی هوشمند تا دستکش‌های واقعیت مجازی، حس‌گرها و سایر تجهیزات هوشمند پوشیدنی در پزشکی، ورزش، حمل و نقل، خودرو و …   کاربرد دارند. تهیه لباس‌های حسگر امواج رادیو اکتیو، تهیه حسگر زیستی همچون حسگرهای قند خون و هموگلوبین خون و تهیه لباس‌های هوشمند جهت اندازه‌گیری ضربان قلب، تهیه سلول‌های خورشیدی منعطف، تهیه پارچه‌ها با قابلیت رسانایی موضعی (طرح دار)، و تهیه آنتن‌های منعطف نیز از دیگر زمینه‌های به کارگیری این فناوری است. در حال حاضر محققان مشغول تولید نخ‌های هوشمندی هستند که قادر به تغییر رنگ هستند و بنابر خلق و خویی که افراد دارند رنگ آن تغییر می کند. محققان معتقدند که روزی پارچه‌های هوشمند انرژی جنبشی را تحت کنترل خود درمی‌آورد و نیروی مورد نیاز خود را از راه رفتن و جنبش کاربر تأمین می کند و حتی نیازی به استفاده از باتری و نیرو هم نخواهد بود.

کاربردهای خاص پارچه های هوشمند

  • بررسی علائم حیاتی مانند ضربان قلب، میزان تنفس، دما، فعالیت و وضعیت کلی بدن
  • کسب اطلاعات کلی از وضعیت بدن حین ورزش
  • پایش مواد خطرناک
  • ردیابی موقعیت و وضعیت سربازان در عملیات
  • جلیقه های ضد گلوله که در صورت اصابت گلوله، محل ضربه و میزان آسیب را مخابره می کند
  • پایش خستگی خلبان یا راننده کامیون ها
  • مُد های خلاقانه (تکنولوژی های پوشیدنی) و …

سه نسل پارچه های هوشمند

  • نسل اول: در اولین نسل پارچه های هوشمند، سنسورها مستقیم به لباس چسبانده شده و اطلاعات حاصل از این سنسورها دریافت و تحلیل می شدند. این تکنولوژی بیشتر در لباس های ورزشی برند ها استفاده می شدند.
  • نسل دوم: در نسل دوم پارچه های هوشمند، سنسور ها در بافت لباس جا ساز شدند تا کاربرد و راحتی مناسبتری حاصل شود.
  • نسل سوم: پوشیدنی هایی هستند که سرتا سر از سنسور تشکیل شده اند و در الیاف سازنده پارچه از سنسورها کمک گرفته شده است. کمپانی های زیادی این روزها برای به هدف های متفاوت از این تکنولوژی استفاده می کنند.

با تحلیل اطلاعات فراهم شده توسط این سنسورها، نرم افزار های مربوط می توانند سلامت بدن ورزشکار و یا بیمار را به طور کلی و جزئی بررسی نموده و پرونده های مربوط را به روز نگه دارند. امروزه صنعت نساجی به شکلی جدی در پی تولید پارچه‌های هوشمند است که شامل ترکیبی از دو فرآیند تولید تجهیزات الکترونیکی و منسوجات می شود.

همه ما می‌دانیم که لکه‌های لباس، اجتناب ناپذیر هستند. لکه آب پرتقالی که توی کیف مدرسه کودکمان است، لکه آبمیوه‌ای که با صبحانه میخوریم، لکه‌هایی که هنگام آشپزی روی لباسمان ایجاد می‌شوند، و غیره. تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که یاد بگیریم چگونه از شر این لکه‌ها خلاص شویم. به همین دلیل، ما یک راهنمای گام به گام ساده در مورد چگونگی پاک کردن لکه‌های آبمیوه از روی لباس برای شما آماده کرده‌ایم.

بهتر است زمانی که آبمیوه روی لباس میریزد، سریع باشید و سعی کنید قبل از اینکه کامل پخش شود، مایع اضافی را تا حد امکان از روی پارچه پاک کنید. البته گاهی نمی‌توانید سریع عمل کنید. به هر حال، هرچه زودتر نسبت به لکه‌های آبمیوه عکس‌العمل نشان دهید، زودتر از شر آنها خلاص می‌شوید! بنابراین سعی کنید که لکه را در اسرع وقت بشویید، حتی زمانی که فقط یک دستمال کاغذی برای انجام این کار در دسترس دارید.‌

چگونه لکه آبمیوه را از روی پارچه پاک کنیم؟

یادتان باشد که همیشه قبل از تمیز کردن لکه‌های آبمیوه روی لباس، حتما برچسب درون آن را بررسی کنید و همیشه قبل از شستن کل لباس، یک تکه کوچک از پارچه آن را آزمایش کنید. اگر روی برچسب لباس‌تان نوشته شده: “فقط خشکشویی!”، آن را جدی بگیرید، لباس را به یک فرد حرفه‌ای بسپارید تا پشیمان نشوید.

مراحل پاک کردن لکه آبمیوه

قدم اول

هرگونه مایع اضافی را از روی پارچه پاک کنید، اما مراقب باشید که لکه‌ها را بیشتر از چیزی که هستند پخش نکنید.

قدم دوم

قبل از شستن، کمی مایع پاک کننده را مستقیما روی لکه بریزید. معمولا بعضی شوینده‌ها، یک توپک کوچک دارند که با کشیدن آن روی قسمت کثیف پوشانده شده با مایع، می‌توانید تا حد زیادی از لکه را محو کنید. یادتان باشد که به هیچ وجه مایع شوینده را با آب رقیق نکنید. با توپک، به آرامی روی محل لکه بکشید. این کار باعث می‌شود موادی که به خورد پارچه رفته‌اند تا حد زیادی پاک شوند و لکه محو شود.

قدم سوم

در این مرحله، لباس را با مواد شوینده، و با آبی که دمای آن ۴۰ درجه سانتی گراد است بشویید.

مرحله آخر پاک کردن لکه آبمیوه 

پس از اینکه فرآیند شستشو تمام شد، لباس را چک کنید و ببینید آیا لکه کاملا پاک شده است؟ سپس آن را پهن کنید تا خشک شود. اگر امکانش را دارید، لباس را در فضای باز و زیر نور آفتاب قرار دهید تا خشک شود. چون اگر لکه کاملا پاک نشده باشد و شما لباس را در خشک کن بیاندازید، لکه بیشتر پخش می‌شود. در صورت لزوم، قبل از خشک شدن لباس، فرآیند حذف لکه را دوباره تکرار کنید. اگر بدانید چگونه از مواد شوینده استفاده کنید، لکه‌ها به طرز خارق‌العاده‌ای ناپدید می‌شوند!

ثبات رنگ اصطلاحی است که در رنگرزی منسوجات مورد استفاده قرار می گیرد؛ می توانیم ثبات رنگ را اینگونه تعریف کنیم: داشتن رنگی که با شستشو رنگ پس ندهد و کمرنگ نشود. پارچه های منسوج خواص بسیاری دارند که ثبات رنگ از جمله ویژگی های بسیار مهم آنها محسوب می شود. ثبات رنگ جزء ویژگی هایی است که به منسوجات رنگی امکان می دهد تا ویژگی های مختلف خود را حتی با وجود شرایط تخریبی مانند قرار گرفتن در معرض نور و خشکشویی نیز حفظ کنند.
یکی از دلایل عمده شکایات مصرف کنندگان در رابطه با منسوجات رنگ شده، ثبات رنگی متغیر و غیر قابل قبول آنهاست. پارچه های رنگ شده در صورت قرار گرفتن در شرایط مختلف مانند مالش، شستشو، تعریق و قرار گرفتن در معرض نور (در دوره استفاده از منسوجات یا لباس ها) رفتار متفاوتی از خود نشان می دهند. شاید رنگ پارچه ها در شرایطی کاملاً ثابت باشد، اما ممکن است در شرایطی دیگر ثبات رنگی بسیار ضعیفی از خود نشان دهند. بنابراین پارچه باید براساس کاربرد نهایی آن مورد آزمایش قرار بگیرد.

انواع مختلف ثبات رنگ پارچه ها

آزمون های مختلفی برای بررسی ثبات رنگ پارچه وجود دارد. مهمترین آزمون های بررسی ثبات رنگ پارچه عبارتند از:

  • ثبات رنگ در برابر مالش
  • ثبات رنگ در برابر شستشو
  • ثبات رنگ در برابر نور
  • ثبات رنگ در برابر تعریق
  • ثبات رنگ تا تصعید
  • ثبات رنگ در برابر آب
  • ثبات رنگ در برابر آب دریا
  • ثبات رنگ در برابر فشار داغ
  • ثبات رنگ در برابر آب کلردار

ثبات رنگ در برابر مالش

این آزمایش میزان رنگی که در شرایط خاص مالشی از نمونه رنگ شده به پارچه سفید منتقل می شود را مورد ارزیابی قرار می دهد. این کار با استفاده از تجهیزات چرک سنجی انجام می گیرد که می توانند به صورت دستی یا موتوری کار کنند. دو آزمون اصلی برای تعیین اثر مالشی وجود دارد؛ یکی از این روشها، BS EN ISO-105-X12 است، در حالیکه در روش دوم در قالب آزمون روش AATCC-8 از چرک سنج استفاده می شود. در روش آزمون BS EN ISO-105-X12، ابعاد پارچه رنگ شده نباید از ۵۰ در ۱۴۰ میلیمتر کمتر باشد. اما در روش آزمون AATCC-8، ابعاد نمونه باید حداقل ۵۰ در ۱۳۰ میلیمتر در نظر گرفته شود.
ضمناً سازمان AATCC، روش دیگری به عنوان چرک سنج دوار عمودی AATCC-116 را توسعه داده است که برای نمونه های کوچک تر و برای پارچه های چاپ شده مورد استفاده قرار می گیرد. در این آزمایش، نمونه پارچه رنگ شده بر روی پایه دستگاه چرک سنج قفل می شود، سپس پارچه سفید رنگی که ابعاد آن ۵ در ۵ سانتیمتر است بر روی انگشتی سوار شده و به پارچه رنگ شده مالیده می شود. انگشتی با سرعت ۱۰ دور در ثانیه به پارچه رنگ شده مالیده می گردد. در ادامه پارچه سفید از روی انگشتی برداشته شده ارزیابی می گردد. در این آزمایش درجه بندی در مقیاس ۱ تا ۵ صورت می گیرد. روش آزمایش ثبات رنگ مالش خیس کاملاً مشابه روش خشک است و این یعنی انجام آزمایش ربطی به خیس بودن یا نبودن پارچه انگشتی از ابتدا ندارد. حتماً باید قدرت پارچه در زمینه جذب مایعات در حد ۶۵% باشد، در غیر این صورت ممکن است تغییرات قابل توجهی گزارش شود. می توان این روش آزمون را برای تعیین درجه مالشی برای انواع پارچه های رنگ شده و پارچه هایی که بعد از رنگرزی عمل آوری می شوند مورد استفاده قرار داد.

ثبات رنگ در برابر شستشو

از این روش برای ارزیابی مقاومت پارچه رنگ شده در برابر انواع شستشو با آب و صابون، و یا آب و مواد شوینده استفاده می شود. روش های اصلی و فرعی زیادی برای ارزیابی ثبات رنگ پارچه رنگ شده در برابر شستشو وجود دارد، زیرا شرایط شستشو از کشوری به کشور دیگر و از مصرف کننده ای به مصرف کننده دیگر متفاوت است. بنابراین آزمون های مختلفی در این زمینه تدوین شده است. در ادامه به دو روش اصلی که توسط بسیاری از سازمان های بین المللی تائید شده اند، پرداخته می شود. اولین آزمایش به آزمایش منسوجات در برابر ثبات رنگ BS EN ISO 105-C06:2010 مربوط می شود (بخش C06 ثبات رنگ در برابر شستشوی خانگی و تجاری). دومین آزمایش، روش آزمون ثبات رنگ در برابر شستشوی خانگی و تجاری AATCC Test Method 61-2003 است. روش های مختلفی براساس روش های استاندارد ISO برای ارزیابی ثبات رنگ در هنگام شستشو وجود دارند که در قالب روش های C01 تا C06 تدوین شده اند. روش های C01 تا C06 در درصد صابون، دما، زمان شستشو و سطح شستشو با هم تفاوت دارند.

در روش آزمون BS EN ISO 105-C06:2010، پارچه های رنگ شده باید حداقل دارای ابعاد ۱۰ در ۴ سانتیمتر بوده و با نوارهای استاندارد چند الیافی به هم دوخت شده باشند. دو نوع نوار چند الیافی مختلف وجود دارد که هر کدام از آنها حاوی شش نوع الیاف مختلف هستند؛ نوع DW پشمی است، در حالیکه نوع TV غیر پشمی می باشد. می توان الیافی که دارای رنگینه های بی ثبات هستند را با فشرده سازی نمونه ها با روش لایی گذاری و سپس دوختن فاصله آنها با نوارهای چند الیافی مورد ارزیابی قرار داد. برای آزمایش می توان نخ های رنگی را به پارچه بافتنی تبدیل کرد و یا می توان روش فوق الذکر که برای الیاف سست است را برای نخ ها نیز تکرار نمود. سپس نمونه براساس یکی از مجموعه شرایط جدول بالا با ماشین لباسشویی (با سرعت ۴۰ دور در دقیقه) شسته می شود. محلول شستشوی مورد استفاده در این آزمایش با حل شدن ۴ گرم مواد شوینده در هر لیتر آب تهیه می گردد. ممکن است شوینده مرجع مورد استفاده در این آزمایش مواد شوینده AATCC 1993، WOB (بدون شفاف کننده نوری) یا ECE (موسسه ثبات رنگ اروپا) به صورت ترکیب با فسفات ها باشند.
عمل سایش بر روی پارچه های رنگ شده با مقدار کمی محلول و با استفاده از تعداد زیادی گلوله های فولادی صورت می گیرد. درجه بندی مقیاس خاکستری برای تغییر رنگ و ثبات رنگ را می توان با استفاده از مقیاس های خاکستری مربوطه ارائه داد. ضمناً می توان نمونه ها را در قالب مقیاس ۱ تا ۵ رتبه بندی کرد. روش C06 برای همه رنگینه های طبیعی و مصنوعی قابل استفاده است. ماشین لباسشویی که در این روش مورد استفاده قرار می گیرد مشابه ماشین لباسشویی استاندارد ISO C06 است، اما اندازه نمونه و شرایط شستشو در این آزمایش متفاوت خواهد بود.

ثبات رنگ در برابر نور

این آزمایش برای ارزیابی کمرنگ شدن پارچه در حالتیکه نمونه در زیر منبع نوری خاصی نگهداری می شود، انجام می گیرد. در خلال این آزمایش، نمونه های آزمایشی براساس درخواست مشتری تحت شرایط خاصی از لحاظ منبع نور، دما و رطوبت برای مدت زمان مشخصی در معرض نور قرار می گیرند، سپس با نمونه های استاندارد مقایسه می شوند. برای تعیین میزان تغییر رنگ از مقیاس آبی استفاده می شود. این آزمایش برای تولید کنندگان مواد رنگی، واحدهای رنگرزی و خرده فروشان بسیار مهم است. برخی از محصولات مانند فرش، پرده و لوازم داخل خانه به دلیل الزامات عملکردی، باید ثبات رنگی بسیار خوبی در برابر نور داشته باشند.
آزمایش ثبات رنگ منسوجات، BS EN ISO 105- B02:2014;: ثبات رنگ در برابر نور مصنوعی: آزمایش با لامپ رنگی بر قوس زنون و آزمایش AATCC Test Method 16. معمولاً طیف نوری یک منبع نوری مبتنی بر قوس زنون مشابه طیف نوری روز است، به همین دلیل غالباً از آن استفاده می شود. علاوه بر این برای کنترل شدت نور باید از یک فیلتر موثر بین لامپ و نمونه استفاده گردد. این متغیر ها می توانند به آسانی منجر به تغییرات قابل توجهی در درجه بندی ثبات رنگ در برابر نور شوند. بنابراین در هنگام اعلام نتیجه آزمایش باید شرایطی که نمونه در معرض آن قرار می گیرد را به صورت کامل توضیح داد.
نمونه های آزمایش شده و مرجع استاندارد پشم آبی در یک منبع نوری خاص و در شرایط استانداردی نگهداری می شوند. طبق استاندارد بخشی از نمونه ها تا حدی پوشانده می گردند و بقیه نمونه در معرض منبع نور خاصی قرار می گیرد. سپس نمونه هایی که در معرض نور بوده اند، آنهاییکه در معرض نور نبوده اند و نمونه های استاندارد که همگی دارای یک رنگ یکسان هستند با هم مقایسه می شوند و براساس نتایج ذهنی، نمونه درجه بندی می گردد. در این درجه بندی، مقیاس ۱ (کمترین) و مقیاس ۸ (بیشترین) امتیاز را دارند. مقیاس های آمریکایی و اروپایی از دو مجموعه مختلف مرجع استاندارد استفاده می کنند. امتیاز بندی در مقیاس اروپایی از ۱ تا ۸ است، در حالیکه امتیاز بندی در مقیاس آمریکایی از L2 تا L9 می باشد. باید به این نکته توجه کرد که نمی توان این مقیاس ها را به هم تبدیل نمود و در هنگام درجه بندی منسوجات، مقیاسی که منسوج براساس آن درجه بندی شده است را باید ذکر کرد.

ثبات رنگ در برابر تعریق

این آزمایش برای ارزیابی تغییر رنگ پارچه در هنگام تعریق انجام می شود. در این آزمایش نمونه های مورد آزمایش در محلولی غوطه ور می شوند که عمدتاً از هیستیدین تشکیل گردیده اند. سپس نمونه در دستگاه پرسیومتر (perspirometer) قرار می گیرد و در آنجا با محلول هیستیدین عمل آوری می شود؛ ضمناً یک نمونه استاندارد نیز به صورت جداگانه خشک می گردد. برای تعیین تغییر رنگ و لکه گذاری می توان از مقیاس خاکستری استفاده کرد. دو روش آزمون که در این زمینه بسیار مورد توجه قرار گرفته اند، عبارتند ازAATCC Test Method 15 و BS EN ISO 105-E04. در هر دو آزمایش، تعریق براساس پی هاش محلول است. در محلول قلیایی، پی هاش محلول با استفاده از NaOH در سطح ۸ حفظ می شود؛ از سایر ترکیبات این محلول می توان به ۰.۵ گرم هیستیدین منوهیدروکلراید منوهیدرات، ۵ گرم کلرید سدیم و ۲.۵ گرم هیدروژن فسفات سدیم در هر لیتر اشاره کرد. پی هاش محلول اسیدی باید در سطح ۵.۵ حفظ گردد. سایر مواد تشکیل دهنده این محلول مانند محلول قلیایی است.
با فروبردن نمونه در محلول به مدت نیم ساعت در دمای محیط، نمونه پارچه ای کاملاً با محلول اسیدی (یا محلول در پایه پی هاش مورد نظر) خیسانده شده و نمونه دارای نسبت محلول ۵۰:۱ می شود. برای از بین بردن محلول اضافی، نمونه توسط دو میله شیشه ای پاک شده و سپس تحت فشار توصیه شده ۱۲.۵ kPa بین دو صفحه پرسیومتر قرار می گیرد. در مرحله بعد، نمونه به مدت ۴ ساعت در آون با دمای ۳۷ درجه سانتیگراد خشک می شود. در انتها نمونه با استفاده از مقیاس خاکستری درجه بندی می گردد.

ثبات رنگ تا تصعید

ثبات رنگ یک کالای رنگ شده نه تنها تحت تاثیر شستشو، آب یا مالش قرار دارد؛ بلکه در قالب شرایط مختلفی مانند فشار، گرمای خشک یا حرارت و رطوبت تحت تاثیر گرما هم قرار می گیرد. برخی از رنگینه ها به گرما حساس هستند و به همین دلیل ممکن است در اثر گرما کمرنگ شده یا رنگ پس بدهند. این آزمایش برای ارزیابی مقاومت رنگ در برابر تاثیر گرمای خشک، البته بدون در نظر گرفتن پرس یا اتو کردن، انجام می شود. به طور کلی دو روش برای ارزیابی ثبات رنگ در برابر گرمای خشک وجود دارد: (۱) آزمون ثبات رنگ در برابر گرمای خشک، ISO 105–P01 (به استثنای پرس) و (۲) AATCC Test Method 117-2004- ثبات رنگ در برابر حرارت: خشک (به استثنای پرس). این روش ها برای انواع مختلف پارچه قابل استفاده هستند و براساس پایداری الیاف در دماهای مختلفی انجام می شوند؛ ضمناً ثبات رنگ در برابر گرما ممکن است تحت تاثیر مواد شیمیایی مورد استفاده در هنگام رنگرزی، چاپ، فرآوری شیمیایی و عوامل فیزیکی دخیل در تغییر رنگ و لکه گذاری قرار بگیرد. در این آزمایشات پارچه رنگ نشده متصل به نمونه های مورد آزمایش در معرض گرما قرار می گیرد و بر اساس مقیاس خاکستری درجه بندی می شود.
یک نمونه آزمایشی از نمونه تحت آزمایش به مدت ۳۰ ثانیه تحت دما و فشار مشخص عمل آوری می گردد. سه گزینه دمایی برای انجام آزمایش عبارتند از ۲ ± ۱۵۰، ۲ ± ۱۸۰ و ۲ ± ۲۱۰ درجه سانتیگراد؛ ضمناً حتماً باید درجه حرارتی که نمونه در معرض آن قرار گرفته بیان شود، زیرا تغییر درجه حرارت می تواند به میزان قابل توجهی نتایج را تغییر بدهد. در طول آزمایش، فشار ۱ ± ۴ kPa به نمونه وارد می شود. در انتها نمونه های عمل آوری شده با استفاده از مقیاس خاکستری از نظر تغییر رنگ و لکه گذاری بر روی پارچه مجاور، ارزیابی و رتبه بندی می گردند.

پارچه را می توان یکی از ضروری ترین و کاربردی ترین اختراعات بشر دانست، به این دلیل که پارچه است که لباس های مختلف را شکل می دهد و می سازد. پارچه از الیاف طبیعی و مصنوعی تشکیل شده است که در هم بافته شده اند و همچنین دارای لایه ای انعطاف پذیر از نخ هاست. پارچه نیز همانند سایر اختراعات بشر دست خوش تغییراتی شده است و  هر روزه بشر با به کار بردن مواد گوناگون در تولید پارچه، پارچه های مختلفی خلق کرده است.  نکته ی دیگری که باید در مورد پارچه ها به آن توجه کرد این است که برای هر نوع لباسی  باید از یک جنس پارچه استفاده کرد و باید متناسب با مدل لباس، جنس پارچه ی آن را انتخاب کرد. برای این که بهتر بتوانید متناسب با مدل لباسی که مدنظرتان است نوع پارچه ی مناسب آن را انتخاب کنید در این مقاله قصد داریم شما را با انواع پارچه آشنا کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.

پارچه جین

در ایران بسیاری از افراد به اشتباه پارچه ی جین را با عنوان پارچه ی لی می شناسند و این به خاطر این است که این پارچه با برند Lee در ایران به شهرت رسیده است. به دلیل زیبا و شیک بودن پارچه جین، این پارچه مورد پسند تمام سلیقه هاست به گونه ای که هیچ گاه از مد نمی افتد. پارچه ی جین دارای بافت ناهموار پنبه ای است، در بافت این پارچه دو تار یا بیشتر از زیر عبور می کنند. این پارچه دارای انواع کاغذی، نخی، ضخیم، کشی و غیر کشی است و دارای استحکام و ضخامت بسیار خوبی است. همچنین پارچه ی جین که امروزه یکی از سبک های مد در دنیا به حساب می اید با استفاده از گیاهان رنگ می شود.

پارچه کتان

همان طور که از اسم پارچه ی کتان مشخص است این پارچه از الیاف ساقه های کتان ساخته شده است. کتان گیاهی علفی و یکساله است و دارای ساقه ای با الیاف نرم و بلند و برگ های سبز مات است که البته این الیاف از نخ کتانی نیز به دست می آیند. پارچه ی کتان که آن را با عنوان پادشاه پارچه ها می شناسند دارای قابلیت جذب آب بالا و خنکی است، به گونه ای که می توان گفت لباس هایی که از جنس پارچه های کتان تهیه می شوند برای فصول تابستان و بهار بسیار مناسب هستند. از دیگر ویژگی های پارچه ی کتان می توان به سطح صاف و درخشنده ی آن اشاره کرد، همچنین به دلیل این که پارچه ی کتان از جمله پارچه هایی است که پس از شستشو تغییر سایز می دهند توصیه می شود قبل از این که افراد اقدام به برش پارچه برای دوخت لباس دهند یک بار را شستو دهند. همچنین این نوع پارچه ها طول عمر زیادی دارند و وزن کمی دارند و به راحتی نیز چروک می شوند.

پارچه ابریشم

پارچه ابریشم از جمله پارچه هایی است که از الیاف طبیعی تولید شده اند این نوع پارچه از پیله کرم ابریشم تهیه می شود و همچنین به دلیل طبیعی بودن این نوع پارچه، هنگامی که سوزانده می شوند بوی موی سوخته می دهند. پارچه ی ابریشم از جوشاندن پیله ی درونی کرم ابریشم به دست می آید ولی  ابریشمی که با جوشاندن پیله تولید می شود دارای تارهای شکننده ی ابریشم است. همچنین پارچه ی ابریشم جزو پارچه هایی است که قابلیت تجزیه ی زیستی دارند. پارچه ی ابریشم جزو مستحکم ترین پارچه ها در جهان است که دارای سطحی نرم و براق است. به دلیل پروتیئنی که در الیاف این پارچه وجود دارد پارچه ی ابریشم حررات را از خود عبور نمی دهد و آن را در خود نگه می دارد. نکته ی دیگری که باید در مورد پارچه ی ابریشم به آن اشاره کنیم این است که این نوع پارچه جزو پارچه های لوکس و گران قیمت به حساب می اید و در دوخت کروات، شال، مانتو، کت  و شلوار ، لوازم منزل و … از پارچه ی ابریشم استفاده می شود.

پارچه نخی

در زبان عامیانه به پارچه ی پنبه ای، پارچه ی نخی گفته می شود. پارچه ی نخی پارچه ای نرم و راحت است و می تواند هوا را از خود عبور دهد. پارچه ی پنبه ای یا نخی همان طور که از اسم آن مشخص است از گیاه مرطوب پنبه تهیه می شود این گیاه برای رشد به مقدار آب زیادی نیاز دارد، اما به دلیل این که پنبه ی ارگانیک در هیچ کدام از مراحل رشد آن خطری وجود ندارد بهترین انتخاب برای مردم و محیط زیست است. همچنین در مورد پارچه ی نخی یا پنبه ای باید بگوییم که این نوع پارچه پرکاربردترین نوع پارچه است به گونه ای که از آن برای تولید بیش از ۳۰ نوع پارچه استفاده می شود. از دیگر ویژگی های پارچه ی پنبه ای می توان به نرمی، خنک بودن، عدم ایجاد حساسیت و گوله نشدن اشاره کرد. به دلیل این که پارچه ی نخی می تواند هوا را از خود عبور دهد می تواند در فصول گرم حررات بدن را به بیرون منتقل کند و باعث خنک شدن فرد شود. پارچه ی نخی دارای رنگ های متنوع و مختلفی است که با توجه به الیافی که در تولید آن به کار رفته است دارای سه نوع طبیعی، مصنوعی و مخلوط است.

پارچه جیر

پارچه ی جیر نیز جزو پارچه هایی است که منشا طبیعی دارند، این نوع پارچه در طی فرایندی خاص از پوست گوسفند، گوساله، بز و گوزن تولید می شود و در طی این فرایند سطح گوشتی آن به حالت مخمی تبدیل می شود. در سطح پارچه ی جیر بی نظمی هایی وجود دارد که به دلیل این که این نوع پارچه نوعی چرم نازک است این بی نظمی ها به عنوان چرم شناخته می شوند. از جمله دیگر ویژگی های پارچه ی جیر می توان به زود کثیف شدن این پارچه اشاره کرد پس توصیه می شود که پارچه ی جیر از هر گونه خاک و چربی دور نگه داشته شود، همچنین پارچه ی جیر مقاومت بالایی دارد و هوا نمی تواند به آن نفوذ کند به همین دلیل می تواند از این نوع پارچه برای دوخت پالتو در فصول سرد استفاده کرد که به دلیل این که پارچه ی جیر حالتی بین چرم و مخمل دارد می تواند زیبایی پالتو را دو چندان کند.

پارچه ساتن

برای تولید پارچه ی ساتن از پلی استر، ابریشم، نایلون، پنبه و … استفاده می شود. پارچه ی ساتن دارای انواع گوناگونی است که از جمله انواع پارچه ی ساتن می توان به نگین دار، فیروزه ای، شیشه، پشت کرب، عاشقی و … اشاره کرد. پارچه ی ساتن دارای سطحی صاف و براق است، همچنین به دلیل وزن کمی که دارد به مراقبت بالایی نیاز دارد و در دوخت لباس های زنانه استفاده می شود.

پارچه مخمل

پارچه ی مخمل به دلیل این که فرایند تولید آن سخت و دشوار است جزو پارچه های لوکس و گران قیمت به حساب می آید. هر چند امروزه به دلیل پیشرفت فناوری و استفاده از ماشین الات پیشرفته برای تولید پارچه ی مخمل، هزینه ی تولید این پارچه کمتر شده است. پارچه ی مخمل نوعی پارچه ی کرکی است که از پنبه، ابریشم، پشم و یا کتان بافته می شود. از پارچه ی مخمل برای تولید روتختی، لباس، پرده و … استفاده می شود.

پارچه دانتل و گیپور

نوعی دیگری از پارچه ها، پارچه ی دانتل و گیپور است. پارچه پنبه و گیپور هیچ زمینه ای ندارد و از بافت پنبه و ابریشم و به صورت برجسته و ضخیم تولید می شوند. پارچه ی دانتل که جزو پارچه هایی است که قیمت بسیار بالایی دارند روی زمینه ی تور بافته می شوند و از تارهای ابریشم تولید می شوند. از جمله دیگر ویژگی های پارچه ی دانتل می توان به زیبایی و ظرافت آن اشاره کرد به گونه ای که از این نوع پارچه برای دوخت لباس عروس استفاده می شود، پارچه ی دانتل خوب از پشت پارچه زبری ندارد و روی تورهای آن طرح های برجسته، ظریف و براقی کار شده است. نکته ی دیگری که باید در مورد پارچه های دانتل به آن اشاره کنیم این است که این نوع پارچه دارای سه نوع برجسته، کار نشده و کار شده است.

پارچه ویسکوز

پارچه ی ریون یا پارچه ی ویسکوز از جمله پارچه هایی است که منشا طبیعی دارند و دارای ماهیت گیاهی هستند. پارچه ی ویسکوز در نوع الیاف پرز کوتاه و پرز بلند تولید می شوند و تنها تفاوتی که این نوع پارچه با پارچه هایی مانند پنبه و لینن دارد این است که فرایند تولید الیاف آن ها با هم متفاوت است و پارچه ی ویسکوز مانند فرایند تولید کاغذ از خمیر کردن سلولز به دست می اید. از جمله ویژگی های این نوع پارچه می توان به استحکام کم آن، جذب رطوبت و خنکی آن اشاره کرد. همچنین به دلیل خاصیت خنکی که این نوع پارچه دارد می توان از آن برای دوخت لباس های فصول گرم استفاده کرد. نکته ی دیگری که باید در مورد پارچه ی ویسکوز به آن اشاره کنیم این است که رطوبت می تواند استحکام این نوع پارچه را کاهش دهد به عبارتی اگر پارچه های ویسکوز خیس شوند عمرشان کاهش پیدا می کند. همچنین در تولید پارچه ی ویسکوز گاهی از ۵۰ درصد پارچه استفاده می شود. جالب است بدانید که پارچه ی ویسکوز را با عنوان “بشر ساخته” نیز می شناسند به دلیل این که برعکس پارچه هایی همچون نایلون و پلی استر که کاملا مصنوعی هستند و از مشتقات نفتی تهیه می شوند توسط خود بشر تولید می شود.

پارچه لمه

امروزه پارچه لمه یکی از پرطرفدارترین پارچه ها در بین خانم هاست و این مسئله به دلیل زیبایی آن در دوخت لباس های مجلسی استفاده می شود. پارچه ی لمه از نخ های براق و الیاف رنگی ساخته شده است، همچنین برخی از افراد به دلیل حالت دندانه داری که پارچه لمه دارد می ترسند که در هنگام شستشو پارچه آسیب ببینند اما جای هیچ نگرانی نیست زیرا در هنگام شستو پارچه لمه تنها اکلیل های اضافی آن می ریزد و اسیبی به بافت پارچه نمی رسد.

پارچه حریر

این پارچه که از الیاف طبیعی ساخته می شود نوعی ابریشم نازک است که مانند پارچه های فاستونی، وال و تور است. پارچه ی حریر انواع مختلفی دارد که عبارتند از: کرپ حریر، حریر سیلم، حریر پرده ای، حریر ساتن و …

پارچه کنفی

پارچه ی کنف نیز جزو پارچه هایی است که منشا طبیعی دارد و از گیاهی به نام کنف تولید می شود، این نوع گیاه دارای ساقه هایی پوشیده از خار و بوته ای مانند است، این گیاه که از دانه های روغن خوراکی استخراج می شود محیط رشد اصلی آن نواحی مختلف افریقا است. پارچه های کنفی که از گیاه کنف تهیه می شوند نوع بافت و جنس خاصی دارند. همچنین پارچه های کنفی دارای بوی خاصی هستند که می توانید برای از بین بردن این بو، پارچه را بشویید و زیر نور آفتاب پهن کنید البته توجه داشته باشید که بوی ان کاملا از بین نمی رود. ویژگی که باید در مورد پارچه های کنفی به آن اشاره کنیم این است که از این نوع پارچه در وسایل هنری، طراحی لباس ها، و دکوراسیون عروس استفاده می شود.

پارچه کرپ

پارچه ی کرپ دارای حالتی توری شکل و نازک است که از پشم، پلی استر و یا ابریشم تولید می شود. پارچه ی کرپ به دلیل این که هوا را از خود عبور نمی دهد انتخاب خوبی برای دوخت لباس های فصول سرد است.

دستگاه استنتر در عمليات رنگرزی و چاپ و تکميل روی پارچه ها نقش بسيار مهمی دارد که عمده ترين آن ايجاد ثبات ابعادی روی پارچه است. طرزکار اين دستگاه بدين شرح است که پارچه را به صورت عرض باز وارد ماشين می كنند و لبه های پارچه از دو طرف به شکل سوزنی يا کليپس مهارشده و کشيده می شود. ميزان کشيدگی عرض در اين دستگاه منوط به عرض نهايی پارچه می باشد. عمل تثبيت ابعادی به وسيله حرارت صورت مي گيرد.

مقدمه
اغلب كشورهای صنعتی و پيشرفته ابتدا كار خود را با صنايع نساجی شروع كردند و از اين صنعت پلی ساختند تا به مرزهای باثبات اقتصادی و صنايع ديگر دسترسی پيدا كنند از جمله كشورهای انگلستان، ايتاليا، آلمان و فرانسه كه امروزه به عنوان كشورهای صنعتی و پيشرفته از آنها ياد می شود. كشور ما با اينكه به گواهی موزه های دنيا پرچمدار اين صنعت در گذشته‌های دور بوده است، اما متأسفانه امروزه نتوانستيم از اين صنعت بهره چندانی ببريم. هم ‌اكنون صنايع نساجی ما با ورود محصولات چينی به بازار ضربه شديدی خورده است. از طرفی در كشور ما در زمينه صنعت نساجی تحقيق شايسته و بايسته ای صورت نگرفته است. يكی از عوامل پيشرفت اقتصادی در اين صنعت، تحقيقات و نوآوری است كه متاسفانه کمتر به آن توجه شده است.‏

دستگاه استنتر  ‏STENTER
وقتی پارچه در سيستم تار و پودی بر روی ماشين بافندگی بافته می شود، چه در جهت تار و چه در جهت پود تحت كشش زيادی قرار می گيرد. به طوری كه اگر قسمتی از پارچه بافته شده روی ماشين را برش دهيم و روی يك سطح صاف به حالت ‏Relax‏  بگذاريم، پس از مدتی به دليل اين كه تنش های بافندگی از روی آن برداشته می شود، در ابعاد پارچه تغييراتی حاصل می گردد. به عبارت ديگر پارچه دچار جمع شدگی می شود. حال چه رسد به اين كه اين پارچه را بشوييم. در اين صورت در اصطلاح عامه می گويند پارچه آب رفته است. اگر به عنوان مثال از اين پارچه در تهيه پيراهن يا شلوار استفاده شود، پس از اولين شستشو، پيراهن يا شلوار به خاطر كاهش ابعاد، ديگر قابل استفاده نيست. برای غلبه بر اين مشكل، صنعتگران اروپايی ماشينی را به عنوان استنتر معرفی نمودند كه اساس كار آن ايجاد ثبات ابعادی در پارچه است. به اين صورت كه پارچه را وارد اين دستگاه می كنند و به عرض دلخواه پارچه را می كشند، سپس آن را از يک محفظه حرارتی عبور می دهند. پارچه پس از عبور از اين محفظه از نظر ابعادی ترموست شده و ثابت می گردد‎.‎

نقش دستگاه استنتر
نقش دستگاه استنتر در تکميل کالای نساجی چه از نظر اقتصادی که بر قيمت تمام شده کالا مؤثر است، و چه از نظر خواص کيفی از جمله ثبات ابعادی، زيردست و همچنين انواع روش های تکميلی ديگر که در اين دستگاه به صورت همزمان انجام می گيرد، بسيار با اهميت می باشد.‏ با توجه به اهميت اين دستگاه تحقيق حاضر، تأثير آن را بر روی خواص فيزيکی پارچه تار و پودی از جمله مقاومت در جهت تار يا پود مورد بررسی قرار می دهد. روش کار نيز چنين تعريف شد که تراکم تاری و پودی پارچه ها قبل از ورود به دستگاه استنتر مشخص گردد و همچنين اين پارچه ها در جهت تار و پود اندازه گيری شود. پس از خروج از دستگاه استنتر نيز مجدداً آزمايشات فوق بر روی پارچه ها انجام شد. در واقع هدف از انجام اين کار عمدتاً بررسی تأثير دستگاه استنتر روی دو پارامتر تراکم تار و پود و مقاومت در جهت تاری و پودی می باشد.

لباس هایتان را کمتر بشویید.

اگر بر روی لباس رنگ روشنتان شربت قرمز رنگ ریخته‌اید یا در لباس سفیدتان اثر عرق باقی مانده است، قبل از شستن آن ها را پشت و رو کنید. سپس آنها را پشت و رو آویزان کنید تا بیشتر هوا بخورند. شستشو با ماشین لباسشویی به نسبت شستن لباس با دست اغلب آسیب کمتری به لباس می رساند و به طولانی‌تر شدن عمر آنها بیشتر کمک می‌کند. با تعویض روزانه لباس ها می توانید مانع از کثیف شدن بیش از اندازه آن ها شوید و دفعات شست و شوی آن ها را کاهش دهید.

استفاده از شوینده‌های ملایم

استفاده بیش از اندازه از شوینده ها، لباس شما را کثیف‌تر می‌کند چرا  که کف زیاد آن به‌مراتب باکتری‌ها و کثیفی‌های لباس را در بافت پارچه نگه می دارد. درنتیجه ما نیز لباس‌های کثیف می‌پوشیم و یا مجبور می شویم آن ها را بیشتر بشوییم. بهتر است در صورت عدم شستن لباس با دست قسمت شوینده ماشین لباسشویی را در حد خط نرمال آن پر کنید. همچنین از شوینده هایی استفاده کنید کمترین آسیب را به لباس شما وارد می کنند، شوینده هایی که برای لباس کودک انتخاب می شوند معمولا دارای این ویژگی می باشد و به لباس شما کمتر آسیب می رسانند.

استفاده از آب سرد

برچسب روی لباس‌ها، بیشترین دمای شستشوی آن را به شما می‌گوید، اما به این معنی نیست که حتماً باید از این دما استفاده کنید. با استفاده از آب سرد، بیشتر لباس‌ها به‌اندازه کافی تمیز می‌شوند و مانند آب گرم باعث چروک شدن یا رنگ رفتگی لباس نمی شود. اگر لازم بود، برای تمیزی بیشتر می‌توانید از شوینده بیشتری که دارای پرکربنات سدیم است استفاده کنید.

دسته بندی بافت های مختلف

بیشتر مردم برای شستشو، لباس ها را به رنگ‌های روشن و تیره دسته‌بندی می‌کنند. نوع دیگر تفکیک لباس ها بر اساس بافت پارچه می باشد که می توانید به دو دسته بافت زبر و یا نرم ان ها را تفکیک کنید. با جدا کردن لباس‌ها با این روش از سابیده شدن لباس‌های نرم‌تر توسط لباس‌های سنگین‌تر جلوگیری می‌شود و دوام بیشتری خواهند داشت. هم‌چنین می‌توانید از دور آرام برای لباس‌هایی نازک‌تر مانند تی‌شرت ها و لباس‌زیر استفاده کنید.

خشک کردن در معرض هوا

پس از شستن لباس با خشک کردن لباس ها در معرض هوا، علاوه بر اینکه آسیب کمتری به بافت پارچه می رسد نور خورشید هم سبب متوقف شدن روند رشد باکتری های احتمالی موجود در البسه می شود. پس تا حد امکان البسه خود را در هوای آزاد خشک کنید.

استفاده از رخت آویز برای خشک کردن

اگر امکان خشک کردن البسه در هوای آزاد برای شما موجود نبود و در روزهای بارانی امکان استفاده از نور خورشید برای خشک کردن البسه را نداشتید. می توانید از رخت آویز و یا جالباسی های قابل حمل استفاده کنید.

نگهداری لباس های بافت دار در مکان خشک

لباس‌هایی که از پارچه‌های بافت‌دار دوخته شده‌اند مانند پلیورها، تی‌شرت و …، خیلی زود تغییر حالت می دهند و یا به اصطلاح گشاد خواهند شد. برای نگه‌داشتن چنین البسه ای به شکل اولیه شان، از آویزان کردن آنها اجتناب کنید. به‌جای این کار آن را تاکرده و نگه‌دارید. اگر به‌ناچار برای جلوگیری از چروک شدن لباس باید آن را آویزان کنید در ابتدا آن را پشت و رو کرده و بر روی آویز چوبی قرار دهید.

تکمیل (Finishing) – تکمیل نام مجموعه ای از فعالیت های مختلف است که بر روی الیاف، نخ و پارچه انجام می شود تا خواص آن بهبود یابد و یا خواص جدیدی به آن اضافه شود. هدف از عملیات تکمیل نهایی روی پارچه افزایش کیفیت پارچه و جلب نظر مشتری می باشد.

انواع فرایند تکمیل پارچه

تکمیل مقدماتی: تکمیل مقدماتی این عملیات به عنوان آماده سازی الیاف برای ورود به ریسندگی می باشد و یا آماده سازی پارچه برای ورود به چاپ یا رنگرزی می باشد. این عملیات شامل:

– شست وشوی الیاف (Scouring): که مخصوص الیاف پشم می باشد. زیرا پشم پس از چیده شدن بسیار کثیف و بدبو است.

– کربنیزه کردن (Carbonization): پشم خام علاوه بر چربی، مقداری خار و خاشاک همراه دارد که با شستن پشم از الیاف جدا نمی شود. به کمک یک اسید قوی خار و خاشاک و مواد چربی موجود در پشم هیدرولیز شده و به صورت ذغال در می آید. و با تکان دادن الیاف، ناخالصی ها می ریزد.

– شست و شوی پارچه: پارچه هایی که در قسمت بافندگی تولید می شود عموما تا حدی کثیف و روغنی است و باید شسته شود. تا آماده انجام مراحل بعدی گردد.

تکمیل میانی: عملیات تکمیل میانی پارچه شامل تکمیل هایی است که به پارچه خواص جدیدی را می دهد. مواردی از این تکمیل عبارت اند از: بخار دادن نخ برای تثبیت تاب، و برای تثبیت رنگ، سفید گری (Bleaching): در این عمل پارچه به کمک مواد سفید کننده سفید می شوند تا ظاهر بهتری پیدا کنند و یا رنگرزی و چاپ بر روی آنها بهتر انجام شود. مرسریزه کردن (Mercerizing) این عمل برای جذب بهتر مواد و رنگ، فقط روی الیاف پنبه انجام می شود. سود سوز آور غلیظ به مدت کمی روی پنبه قرار می گیرد و به سرعت شست وشو می شود.

تکمیل نهایی : تکمیل نهایی این گروه از تکمیل ها زمانی استفاده می شوند که منسوج مراحل نهایی تولید را می گذراند و پس از آن بسته بندی شده و به فروش می رسد. کلرینه کردن پشم برای جلوگیری کردن از نمدی شدن و زشت شدن ظاهر پارچه پشمی ضد آتش کردن (Flame Resistance) پارچه یا نخ تا مقابل اتش گرفتن و یا گسترش آتش مقاوم تر شود. ضد آب کردن (Watter Proof Repellent) در این عملیات نفوذ آب به پارچه کاهش پیدا می کند.

تثبیت عرض پارچه، سفیدگری نوری و حتی رفوگری را نیز می توان از این نوع تکمیل دانست. پس از اینکه کل عملیات مورد نظر روی پارچه انجام شد یکبار پارچه با دقت بررسی می شود و پس از درجه بندی از نظر مرغوبیت، بسته بندی شده و به بازار عرضه می شود.

خاصیت کششی نخ را می توان به عنوان حداکثر نیرویی که برای گسیختگی یا از هم باز شدن مواد لازم است تعریف کرد. این پارامتر در تولید نخ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا مستقیماً بر استحکام پارچه ساخته شده با نخ تاثیر می گذارد. برای اندازه گیری مقاومت نخ از دو روش استفاده می شود. در روش اول استحکام نخ یک لا تعیین می گردد. برای تعیین استحکام نخ معمولاً واحدهای نیوتن (N) و cN به کار برده می شود. مقدار نیروی مورد نیاز برای اینکه جسمی با جرم یک کیلوگرم با شتاب یک متر بر مجذور ثانیه شروع به حرکت کند یک نیوتن نیرو نامیده می شود. مقاومت نخ یک لا اطلاعاتی را در مورد دستگاه تاباندن نخ و کارآیی دستگاه بافندگی در اختیار ما قرار می دهد. به منظور محاسبه اثر مقاومت ترکیبی نخ، نمره لی استحکام محصول (CLSP) نخ محاسبه می شود. یک لی ۱۲۰ یاردی با استفاده از ماسوره بسته بندی نخ تولید می گردد. وزن لی به منظور محاسبه نمره نخ با این فرمول تعیین می شود: تعداد کلاف های نخ تقسیم بر وزن آنها برحسب پوند. استحکام لی با استفاده از دستگاه استحکام لی که دارای دو فک (که یکی از فک ها ثابت است و دیگری به بار متصل می شود) تعیین می گردد. با استفاده از اصل نرخ ثابت بارگذاری، می توان میزان استحکام کشش لی را تعیین نمود.

انواع ماشین آلات آزمایش مقاومت کششی

ماشین آلات آزمایش مقاومت کششی را براساس اصل کار آنها می توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:

نرخ ثابت کشش (CRE)

این گونه ماشین آلات دارای یک سرعت ثابت کشیدگی نمونه آزمایشگاهی هستند؛ به گونه ای که با افزایش بار، مکانیسم اندازه گیری حرکت بسیار ناچیزی خواهد داشت. این دستگاه بر اساس اصل Tensorapid-4 کار می کند، این اصل برای اندازه گیری مقاومت کششی نخ یک لا که دارای یک نرخ ثابت کشیدگی است، مورد استفاده قرار می گیرد.

نرخ ثابت بارگذاری (CRL)

در این حالت دستگاه بار را بر روی نمونه وارد می کند که با گذشت زمان میزان بار به صورت مداوم بیشتر می شود. نمونه آزمایشی را می توان به صورت آزادانه کشید که میزان کشش نخ بستگی به خصوصیات بار اعمال شده بر روی آن دارد. دستگاه استحکام لی بر اساس این اصل کار می کند.

نرخ ثابت تراورس (CRT)

در این نوع از دستگاه ها از دو گیره کششی برای ارزیابی مقاومت کششی نمونه استفاده می شود. یک گیره با سرعت ثابت حرکت می کند و بار توسط گیره دوم اعمال می شود؛ این گیره وظیفه فعال سازی مکانیسم اندازه گیری بار را برعهده دارد. به طور معمول دستگاه های قدیمی مانند دستگاه تست مقاومت کششی پارچه، از این مکانیسم استفاده می کنند.

تعیین مقاومت کششی نخ

مقاومت کششی نخ با روش کلافی

در این روش نخ توسط یک ماسوره بر روی کلافی که به لی مشهور است، پیچیده می شود؛ این روش برای اندازه گیری تراکم خطی نخ مورد استفاده قرار می گیرد، ضمناً در این روش دو انتهای آزاد نخ به هم گره می خورند. لی بر روی دو فک آزمونگر مقاومت کششی سوار می شود. پس از آن لی تحت نیروی کششی افزایشی قرار می گیرد و نیروی اعمال شده بر آن ثبت می شود. از آنجاییکه بالاخره یک قسمت از لی در نقطه ای در ضعیف ترین منطقه نخ گسیخته می شود، حداکثر نیروی وارد شده به پوند یا کیلوگرم اشاره دارد. باید حداقل استحکام ۱۰ لی از همان نمره و با استفاده از روش فوق اندازه گیری شود و بعداً میانگین اندازه گیری ها محاسبه گردد. استاندارد انگلیسی به ۱۰ لی یا کلافی اشاره دارد که در یک فاصله ۱ متری ۱۰۰ دور پیچیده شده است. این آزمایش با سرعت مشخص انجام می شود، به عبارت دیگر نقطه گسیختگی بین ۲۰ ± ۳ s قرار دارد. از سویی دیگر ممکن است از سرعت ثابت ۳۰۰ میلی متر در دقیقه نیز استفاده شود. به احتمال زیاد نخی که باید بر روی چهارچوب پشمی یا پنبه ای ۱۰ کلافی ریسیده شود را باید حداقل با ۲۰ کلاف پشمی آزمایش کرد. این روش برای نخ های متشکل از الیاف های مقاوم کاربردی ندارد.

نمره استحکام محصول یا CLSP

بررسی کیفیت محصول (CLSP) اصطلاحی است که برای بررسی کیفیت نخ های پنبه ای استیپل و کلاف لی مورد استفاده قرار می گیرد. این عامل به کیفیت لی تشکیل شده بر روی ماسوره چرخشی با پیرامون ۱.۵ یارد بستگی دارد؛ ۸۰ دور چرخش لی، طولی برابر با ۱۲۰ یارد دارد. در این حالت کیفیت معمولاً با واحد پوند- نیرو (lbf) بیان می شود. همچنین استحکام نخ بر مبنای پوند اندازه گیری می گردد، سپس در نمره پنبه انگلیسی نخ ضرب شده تا در نهایت نمره استحکام محصول یا CLSP به دست بیاید.

CLSP (نمره لی استحکام محصول) = نمره (Nec) × استحکام لی (برحسب پوند)

مقاومت کششی با روش نخ یک لا

آزمایش کشش نخ معمولاً بر اساس استانداردهای ISO 2062 و ASTM D2256 انجام می گیرد. این آزمایشات برای تعیین نیروی لازم برای گسیختگی نخ، کشیدگی و تعیین ویژگی های سفتی نخ (نیروی لازم برای پارگی نخ) انجام می شوند. استحکام گسیختگی نخ در واقع نسبت نیروی لازم برای گسیختن نخ به تراکم خطی آن می باشد، و یک ویژگی مشترک برای ارزیابی مقاومت مواد تشکیل دهنده نخ و وسیله ای برای بررسی و اعتبارسنجی آزمایش نیز محسوب می شود. بستن نخ نمونه آزمایش لازم است، زیرا محور بارگذاری باید با محور نمونه هم تراز شود. این هم ترازی با استفاده از گیره های سوزنی تسمه ای به راحتی قابل دستیابی و تکرار است. عواملی مانند لبه های تیز یا ایجاد تغییر در مسیر آزمایش ممکن است باعث خرابی نمونه در خارج از بخش اندازه گیری شوند، در این صورت مقاومت به دست آمده بسیار کمتر از مقاومت واقعی نخ خواهد بود. ضمناً گیره های تسمه ای نیز به جلوگیری از این امر کمک می کنند، چون در صورت استفاده از آنها نخ هرگز با تغییرات شدید هندسی مواجه نخواهد شد. از آنجاییکه خواص کشیدگی در زمینه کاربرد محصولات نخی اهمیت بسیار زیادی دارند، پس باید از سر خوردن نخ در حین آزمایش جلوگیری شود؛ از این رو به جای استفاده از مجموعه ای از فک های گیره ای، بار به صورت یکنواخت بر روی تسمه ها توزیع می گردد.

طراحی پارچه لباس بیانگر فرهنگ، قومیت، شخصیت و مقام یک فرد بوده و به همین دلیل ارزش و اهمیت بسیاری داشته است و به همین دلیل باید برای  طراحی پارچه در آموزش طراحی لباس ارزش بسیاری قائل شد. طراحی پارچه چرا که این رشته از یک سو در حفظ فرهنگ و ملیت یک کشور نقش به سزایی دارد و از سوی دیگر می‌تواند بهترین، راحت‌ ترین و کاربردی‌ ترین لباس‌ها و پارچه‌ها را برای مردم جامعه به ارمغان بیاورد. علاقمندان به طراحی پارچه باید هنرهای تجسمی را بشناسند و دارای خلاقیت و دید هنری باشند.  هدف رشته ی طراحی پارچه؛ طراحی اصولی پارچه با حفظ خلاقیت هنری است که در نهایت باید این محصول به صورت تولید انبوه وارد بازار شود. دانش آکادمیک یکی از ستون های اساسی این کار است و می توان به وسیله آن با شناخت و مهارت لازم وارد این کار شد. طراحی پارچه از نوع کارهایی است که تنها زمانی می توان در آن موفق شد که نسبت به آن عشق و علاقه وجود داشته باشد و همچنین آموزش آکادمیک طراحی پارچه را پشت سر گذاشته باشید. عشق و علاقه هم تنها با آگاهی درباره موضوع مورد نظر به وجود می آید؛ همین امر نیز پشتکارو  مداومت ایجاد می کند.

 وظیفه ی اصلی یک طراح پارچه طراحی و تولید عناصر هنری با توجه به نکات فنی نساجی برای پارچه است که به صورت عمده در پوشاک کاربرد دارد. به عبارت دیگر رشته طراحی پارچه فرایند ایجاد نقش بر روی تار و پود و انتقال هنر به منسوج است. الیاف، نوع نخ، نمره نخ، رنگ، کاربرد محصول و سیستم تولید نکات فنی است که باید در طول طراحی یک طراح در نظر گرفته شوند. طراحی پارچه  یک‌ رشته‌ هنری‌ و کاربردی‌ است‌ که‌ دارای‌ سه‌ گرایش‌ ۱- طراحی‌ لباس‌ ۲- طراحی‌ چاپ‌ پارچه‌  ۳- طراحی‌ بافت‌ پارچه‌ است.

رشته طراحی پارچه – گرایش‌ طراحی‌ لباس‌

طراحی پارچه گرایش‌ طراحی لباس دارای‌ دو شاخه‌ اصلی‌ تک‌ دوزی‌ یا مزون‌ و صنعت‌ است‌ که‌ شاخه‌ تک‌دوزی‌ به‌ طراحی‌ و دوخت‌ لباس‌ برای‌ افراد مختلف‌ می‌پردازد و شاخه‌ صنعت‌ که‌ کاربردی‌تر است‌ طراحی پارچه به‌ بخش‌های‌ مختلفی‌ تقسیم‌ می‌شود که‌ از آن‌ جمله‌ می‌توان‌ به‌ بخش‌های‌ پارچه‌ جین‌، پیراهن‌ بچه‌، پیراهن‌ زنانه‌، لباس‌ مردانه‌ و… اشاره‌ کرد.

در رشته طراحی پارچه – گرایش‌ طراحی‌ لباس‌ به‌ آموزش‌ طراحی‌ کاربردی‌ و طراحی‌ مـُد می‌پردازد که‌ در این‌ میان‌ طراحی‌ کاربردی‌ شامل‌ طراحی‌ لباس‌ مشاغل‌ و گروه‌های‌ مختلف‌ جامعه‌ مثل‌ ورزشکاران‌، قوای‌ سه‌ گانه‌ ارتش‌ و مواردی‌ از این‌ قبیل‌ می‌شود و طراحی‌ مد نیز جنبه‌ فانتزی‌ دارد؛ طراحی پارچه در این بخش،‌ طراح‌ با کار خود، خلاقیتش‌ را نشان‌ می‌دهد تا افراد دیگر از این‌ طرح‌ جدید ایده‌ بگیرند و کارهای‌ تازه‌ای‌ را به‌ بازار عرضه‌ کنند.

رشته طراحی پارچه – گرایش‌ طراحی‌ چاپ‌ پارچه

در گرایش طراحی‌ چاپ‌ پارچه‌، دانشجویان‌ آموزش‌ می‌بینند که‌ چگونه‌ برای‌ پارچه‌های‌ بافته‌ شده‌ طرح‌ بدهند. در طراحی چاپ پارچه‌، از لحاظ‌ رنگ‌بندی‌، طراحی‌ با راپورت‌بندی‌ روبرو است‌منظور از راپورت‌بندی‌ این‌ است‌ که‌ طراح‌، طرح‌ را بر روی‌ پارچه‌ به‌ گونه‌ای‌ تکرار کند که‌ این‌ تکرار چشم‌ آزار نباشد، طراحی پارچه یعنی‌ طراح‌ با توجه‌ به‌ نوع‌، تراکم‌ تار و پود، رنگ‌ و میزان‌ پذیرش‌ رنگ‌ یا آبی‌ که‌ در پارچه‌ وجود دارد و همچنین‌ نوع‌ چاپ‌ پارچه‌ که‌ می‌تواند چاپ‌ روتاری‌، سیلک‌، غلطکی‌ یا چاپ‌های‌ مدرن‌ باشد؛ طرح‌ خود را ارائه‌ می‌دهد.

رشته طراحی پارچه – گرایش‌ طراحی‌ بافت‌ پارچه‌

در گرایش‌ بافت‌ پارچه‌ به‌ طراحی‌ و نفش‌بندی‌ پارچه‌ می‌پردازد. به‌ عبارت‌ دیگر‌ این‌ رشته‌ با طراحی‌ بافت‌ پارچه‌هایی‌ که‌ ساختمان‌ آنها از تاروپود تشکیل‌ شده‌، آشنا می‌شوند. دانشجوی‌ طراحی‌ بافت‌ پارچه‌ با تاروپود پارچه‌ بازی‌ می‌کند تا طرح‌ جدیدی‌ ارائه‌ دهد و در این‌ راستا لازم‌ است‌ که‌ با انواع‌ بافت‌ پارچه‌ آشنا باشد تا بتواند با توجه‌ به‌ نوع‌ کاربرد، طرح‌ مورد نظرش‌ را ارائه‌ دهد

کشش نخ نقش مهمی در بافت و تولید پارچه دارد، و بر روی کارآمدی فرآیندهای مختلف مانند پیچیدن نخ روی بوبین، به هم تاباندن نخ و چندلا کردن نخ تأثیر قابل توجهی می گذارد. کشش مناسب نخ برای تولید بسته های مناسب نخ تار، قرقره های نخ تار، تولید بسته های نخ های پود و پیچیدن نخ روی ماسوره های پود یا بوبین ها جهت استفاده در ماشین های بافندگی به منظور بافت پارچه لازم است.

کشش نخ به معنای تنش کششی است که در هنگام قرار گرفتن نخ در معرض کرنش کششی خارجی ایجاد می شود. بنابراین میزان کشش نخ به کرنش خارجی وابسته است. تنش بر حسب گرم یا نیوتن بیان می شود. کشش بیشتر نخ منجر به بسته بندی محکم تر نخ می شود و بالعکس.

کشش نخ در مرحله مقدماتی بافت

در مرحله آماده سازی بافت، کشش نخ به دلایل مختلفی لازم است. در فرآیند ریسندگی، نخ ریسیده شده به دور یک بوبین پیچیده می شود تا بسته نخ با شکل و اندازه دلخواه و با تراکم لازم آماده شود. اگر در حین فرآیند پیچیدن نخ بر روی بوبین در خلال روند نخ ریسی، مقدار مناسبی از کشش بر روی نخ اعمال شود، بسته بندی مناسبی از نخ تولید می گردد. شکل و پایداری مناسب بسته بندی نخ باعث می شود تا نخ در مراحل بعدی به راحتی باز شود و بتواند در هنگام حمل و نقل بدون شل شدن بسته بندی را تحمل کند.
در مرحله آماده سازی بافت، نخ های تار یا پود ابتداً از روی بسته بندی های مشابهی باز می شوند و سپس دو بار یا حتی سه بار قبل از اینکه به شکل بسته های آماده برای ماشین بافندگی در آیند، در قالب های مختلف دوباره بسته بندی می شوند (یا بر روی ماسوره های مختلفی پیچیده می گردند). در حین باز کردن نخ از روی بسته بندی، نخ در اثر اینرسی تحت کشش قرار می گیرد؛ حال چه بسته ای که نخ به واسطه چرخانده شدن از آن خارج می شود و چه نخی که از بسته بندی ثابت بیرون کشیده شود باز این اتفاق رخ می دهد.
برای ساخت بسته های نخ با شکل، اندازه و میزان پایداری لازم، نخ مجدداً باید به دور ماسوره های دیگری پیچیده شود و در حین این کار باید تحت کشش ثابتی قرار گیرد. علاوه بر این موارد، معمولاً نخ در طی مراحل مقدماتی بافت همواره تحت مقداری کشش قرار می گیرد؛ این کار باعث می شود تا برخی از عیوب نخ (مانند جاهای ضعیف) از بین بروند. میزان کشش نخ براساس نمره و مقاومت کششی نخ به گونه ای تنظیم می شود که در جاهای ضعیف پاره شود، اما نخ آنقدر کشیده نمی شود تا خاصیت ارتجاعی آن از بین برود. ویژگی های کششی باز کردن نخ از روی بسته بندی به عواملی مانند سرعت باز شدن نخ، اندازه بسته بندی، ارتفاع بالن، نمره نخ، نوع دستگاه کشش مورد استفاده و غیره بستگی دارند.

نقش کشش نخ در بافت پارچه

عاملی که در میان مراحل مختلف فرآوری منسوجات از ریسندگی تا بافندگی حیاتی ترین نقش را برعهده دارد، کشش نخ است. برای اینکه عملیات بافت پارچه عملکرد مناسبی داشته باشد، کشش نخ های تار برای تشکیل درست دهانه نخ تار الزامی است؛ چرا که قرار است نخ های پود در آن قرار بگیرند. ضمناً کشش نخ تار به دلایل دیگری نیز اهمیت دارد، چون این نخ تار است که باید پارچه را در موقعیت مناسبی نگه دارد و مانع از افتادن آن شود تا بتوان در قالب فواصل از پیش تعیین شده کار پود گذاری پارچه را انجام داد. پارچه ای که تراکم آن بالا است بیشتر به کشش نخ تار نیاز دارد، در حالیکه پارچه های شل برای برآورده نمودن الزامات بافت کمتر به کشش نخ تار نیازمند هستند. کشش نخ پود به رفع شلی و پیچ خوردگی نخ پود در هنگام قرار دادن آن در دهانه نخ تار کمک می کند و باعث می شود تا پودگذاری در فواصل مطلوب اتفاق بیافتد. از آنجاییکه برای تشکیل پارچه لازم است که نخ های تار و پود در هم تنیده شوند، بنابراین کشش نخ ها به دلیل در هم پیچیدگی آنها میزان چروک اعمال شده بر مجموعه دو نخ را تعیین می کند و این امر به نوبه خود بر خصوصیات پارچه حاصله تاثیر می گذارد.
بنابراین کشش نخ یکی از مهمترین پارامترها در مراحل مختلف فرآوری منسوجات است. کشش نخ در هر کدام از مراحل فرآوری تاثیر قابل توجهی بر عملکرد و کارآیی ماشین آلات و کیفیت محصولات ساخته شده دارد. همیشه در حین فرآوری سعی می شود تا کشش نخ برای اهداف خاص تا حد ممکن پایین نگه داشته شود و این سطح از کشش نخ در حین فرآیند ثابت بماند. ضمناً بهتر است که کشش نخ تا حد ممکن در حین انجام یک فرآیند یکنواخت باقی بماند. کشش زیاد نخ یا تغییرات زیاد در آن باعث می شود تا کرنش نخ بیش از حد زیاد شود و همین امر ممکن است باعث از هم گسیختگی نخ گردد که به نوبه خود سبب کاهش بهره وری دستگاه ها و افت کیفیت محصول می شود.