نساجی عبارتست از ریسندگی یا بافندگی، هنر بافتی است که در آن برای تولید پارچه، دو مجموعه مجزا از نخ‌ها و رشته‌ها که تار و پود نامیده می‌شوند، در هم بافته شوند. رشته‌های تار در قطعه پارچه به صورت طولی، و رشته‌های پود در عرض از این سو به آن سو می‌روند. در کل میتوان گفت پارچه لایه‌ای نرمش پذیر است که از شبکه‌ای از نخ‌ها یا الیاف طبیعی یا مصنوعی تشکیل شده‌است؛ که نوع نخ‌ها یا الیاف و ساختار و نحوه قرارگیری آن‌ها در کنار یکدیگر ساختمان پارچه و خصوصیات فیزیکی آن را بوجود می‌آورد. پارچه را از روش‌های بافت تاری-پودی، بافت حلقوی، روش های بی بافت و گره زدن تولید می‌شود.

پیشینه مراحل تولید پارچه در ایران

پژوهش‌های دانشمندان در صد سال اخیر نشان دهنده این است که ایرانیان از پیشتازانی بوده‌اند که به کار بافندگی پارچه پرداخته‌اند. حتی ساکنین ایران باستان در دوره دوم سنگ (یا به اصطلاح عصر حجر میانین) با فن پارچه‌بافی آشنایی داشته اند. برای اثبات این واقعیت، بهترین گواه؛ سفال‌ها، نگین‌ها و مهره‌هایی‌ است که بیش از هشت هزار سال قبل از میلاد در ژرفای خاک‌های این مرز و بوم جا گرفته‌اند. پروفسور کارلتون کن در غاری موسوم به غار کمربند در نزدیکی دریای کاسپین، پارچه‌هایی به دست آورد که ثابت می‌کند اقوام ایرانی از همان آغاز غارنشینی، پشم گوسفند و بز را به‌صورت پارچه می‌بافتند.

مراحل تولید و عرضه پارچه

مرحله اول: پشم و گوسفند

اولین مرحله تولید مواد خام است. برای لباس آقایان بهترین جنس پشم است که از گوسفندان تهیه می شود. بهترین پشم ها از استرالیا و نیوزیلند می آیند. برعکس آقایان لباس های خانم ها معمولا فصلی ساخته می شود و از جنس هایی است که دوام و ماندگاری کمتری نسبت به لباس آقایان دارند.

مرحله دوم: تراشیدن پشم

به گوسفندانی که پشم شان تراشیده می شود floack می گویند. برای دریافت کیفیت بالاتر بهتر است گوسفندی که پشمش تراشیده می شود در بهترین و راحت ترین وضعیت باشد. تپه های استرالیا بهترین آب و هوا و بهترین علف را برای گوسفندان ارایه می دهد و در نتیجه پشم های خوبی نیز از آنجا صادر می شود. معمولا از هر گوسفند ۲.۷ تا ۸.۵ کیلوگرم پشم در سال تراشیده می شود.

مرحله سوم: رتبه دهی

بلافاصله بعد از تراشیده شدن پشم،‌ دسته بندی می شود و بعد از رتبه دهی در دسته های مختلف قرار می گیرد. این رتبه دهی به کیفیت پشم و هوایی که گوسفند در آن زیسته است بستگی زیادی دارد.

مرحله چهارم: شستن و شانه کردن پشم

پشم تراشیده شده حاوی عرق، ناخالصی، کثیفی و کلی موارد دیگر است که بعد از شستشوی مخصوص این موارد رفع می شوند. بعد از شانه کردن پشم هرگونه ناخالصی در آن از بین رفته و به پشم خالص دست می یابیم.

مرحله پنجم: تنیدن پشم

قبل از تبدیل پشم به نخ بافندگی ،بار دیگر شانه می شود تا رشته های آن به صورت موازی قرار گیرند.

مرحله ششم: به دور خود گرداندن پشم

پشم آماده بافتن وارد چرخه ای شده و تنیده می شود. در این فرآیند پشم تنیده و بافته می شود و شعاع آن کمتر شده و به ضخامت مطلوب می رسد. به دلیل فشار بالای که به آن وارد می شود پشم قابلیت خمیدگی پیدا می کند و به همین دلیل است که ما در لباس ها درزها را برای حفظ شکل نخ مشاهده می کنیم.

مرحله هفتم: رنگ کردن نخ

سه نوع رنگ کردن نخ داریم:

روش اول: در این روش رشته های بلندتر رنگ شده و مسلما رشته های کوتاه تر حذف می شوند. این فرآیند بعد از تنیده شدن انجام می گیرد ولی قبل از مرحله بافته شدن است و مناسب ترین راه برای رنگ کردن نخ ها در مقدار بسیار زیاد است. معمولا چند رنگ را در این روش ترکیب کرده و نتیجه آن کیفیت رنگ بهتر نهایی است. بعضا به جای رنگ کردن کل نخ قسمتی از آن را رنگ می کنند که این نوع رنگ کردن در لباس های پشمی فلانلی کاربرد زیادی دارد.

روش دوم: بعد از تنیده شدن نخ صورت می گیرد و بیشتر برای تولید پارچه های راه راه،شطرنجی و چهارخانه است.

رنگ کردن قسمتی: این نوع رنگ کردن بعد از تولید نخ صورت می گیرد و قبل از تبدیل شدن به پارچه. که بیشتر به درد رنگ کردن پارچه های لباس های تک رنگ می خورد.

مرحله هشتم: خم کردن

این مرحله حساس ترین مرحله ی کار است زیرا یک خطای کوچک می تواند نخ تنظیم شده را به پارچه ی نهایی نرساند. در این کار دقیقا از دو طرف نخ گرفته شده و آنقدر پیچیده و خم می شود تا شکل نهایی و مطلوب را پیدا کند. دستگاه های مدرن با چک کردن توسط لیزر این اطمینان را به کارخانه دار می دهند که نخ با دقت بالایی بافته می شود.

مرحله نهم: بافتن

بعد از خم شدن و تنیده شدن این نخ وارد دستگاه می شود تا بافته شود. براساس طرحی که باید روی پارچه قرار بگیرد این نخ بالا و پایین می شود و در این میان یک قسمت خاص وظیفه ی اعمال طرح ها روی پارچه را دارد. امروزه تمام این کارها الکترونیکی انجام می شود و سرعت بالاتری دارد.

مرحله دهم: مرحله ی آخر

مراحل نهایی برای پارچه های مختلف متفاوت است. برای پارچه های زمستانی باید در آب گرم شسته شوند و تا یک سوم از سایزشان کاهش یابد در عین حال که با یک پارچه پرتر و سنگین تر مواجه خواهیم شد. برعکس پارچه های تابستانی مورد گرمای شدید قرار می گیرند تا هرگونه پرز از روی آن ها حذف شود. در مرحله نهایی این پارچه ها توسط کارشناسان مجرب تست می شوند و این کار روی میزهای بزرگ انجام می شود که در آن چشم هر گونه اشکال یا پارگی را به راحتی مشاهده می کند.